Zat 1/05 - township Langa

Van uitstel komt geen afstel, dus gingen we vandaag naar een township. Als je dit hier vertelt aan de lokale bevolking, zijn ze er niet zo enthousiast over, ze zijn er zelf nog nooit geweest. Maar omdat de townships een levendig onderdeel van Kaapstad en de hele samenleving vormen, waren wij wel heel geïnteresseerd in het ‘townshipleven’.

Even voorstellen. MC: dertiger, zwart, geëngageerd, opgegroeid in de township Langa, woont er nog steeds, bouwt z’n eigen ‘carrière’ uit als animator van ‘teambuilding- en advonturenkampen’ en organiseert townshipstour op z’n eigen manier. (Lees: Kennis maken met de lokale bevolking door ze te ontmoeten en niet door vanuit een busje foto’s te trekken, zoals de klassieke townshipstours) We leerden MC kennen op het ‘Grade 10 – kamp’ van de school. Na een boeiend gesprek over de tradities en gewoonten in de Xhosa-cultuur was onze interesse gewekt. Vandaag was het zover: voor we het wisten zaten we, samen met MC, in een van die fameuze taxibusjes, waar we voorheen met een argwanend oog naar keken. (Sommige busjes vallen haast uiteen, uit andere busjes puilen soms armen en/of vetrollen, uit alle busjes hangt een man met een gezegende stem: “Going to Cape Town?!”, de toeter is het best werkende onderdeel van elk busje, …) Op weg naar Kaapstad stopten we verschillende keren (ongeveer) aan de kant van de weg, om nog altijd maar meer mensen te laten instappen. We vroegen ons af wanneer zo’n busje echt vol zit! In Kaapstad aangekomen baanden we ons een weg tussen zo’n honderdtal andere taxibusjes, naar het busje dat ons naar de township ‘Langa’ zou brengen.

De eerste stop, ‘the bush’, is een hele belangrijke plek voor de Xhosa-bevolking. Jongens worden ernaar toegestuurd om man te worden, voor vrouwen is het verboden terrein. Ze noemen het de ‘initiation school’. Zoals de traditie het voorschrijft, wordt hun voorhuid verwijderd, zonder verdoving of medicijnen en vaak met een groot gebrek aan ‘nauwkeurigheid’. (Met alle gevolgen van dien!) Deze pijn moeten de jongens volharden en alleen ondergaan, zodat ze de harde realiteit van het echte leven, waar ze voor staan, zouden kunnen overleven. De eerste acht dagen, na de ‘ingreep’, mogen ze niets drinken. Dit vertraagt de genezing, waardoor ze langer in ‘the bush’ zouden moeten blijven. Dan dachten wij meteen: een mens kan toch niet langer dan vier dagen zonder drinken? De Afrikaanse tradities bewijzen blijkbaar het tegendeel. Deze eerste kennismaking met de Xhosa-cultuur was toch even schrikken, maar we zetten onze tocht verder met open ogen en oren.

We wandelden doorheen de township en werden gewezen op de ‘vibe’ in deze buurt. Mensen hangen op straat, kinderen spelen samen, vrouwen zitten samen te giechelen, terwijl mannen samen een pint pakken, … Het was inderdaad of we waren nog maar eens in een totaal andere wereld beland, allemaal in die ene zelfde (Kaap)stad.
We brachten een bezoek aan een ‘Arts and Crafts Centre (Guga S’thebe). De lokale bevolking leert er potten, borden, kopjes, … bakken en beschilderen, kinderen leren er muziek spelen en talenten worden ontdekt. In een kleine shop worden hun kunstwerkjes verkocht. Die winst wordt gebruikt om nieuw materiaal aan te kopen en nog meer mensen op te leiden. Dit brengt dan weer meer werkgelegenheid met zich mee, … Een goede zaak, die we dan ook gesteund hebben!

Tijdens onze wandeling kwamen we ook veel te weten over de geschiedenis van de townships. Arme boeren kwamen naar ‘de stad’ op zoek naar werk. Rond 1920, werden enkel de mannen toegelaten, vrouwen en kinderen bleven op het platteland. De mannen kregen onderdak in ‘hostels’. Ze kregen elk een bed en leefden voortdurend samen in hun ‘community’. Later werden ze vergezeld door de rest van hun familie. Wat maakt dat er nu gezinnen leven van zo’n zes tot tien personen op één bed. Er staan drie bedden in een kamer van 12m² en in een hostel zijn drie kamers. Een kleine berekening laat ik aan jullie over. Naast de kamers bevat elk hostel een keuken en een gezamenlijke ruimte, die ’s nachts als slaapplaats voor de kinderen dient. Omdat veel gezinnen moeilijk konden leven op één bed en in dezelfde ruimte met nog een heleboel andere families, zochten ze andere oorden op. Zo ontstonden de ‘informal settlements’, of ‘krottenwijken’. Deze ‘hostels’ maakten een diepe indruk op ons. Klein, vuil, overbevolkt, … we voelden ons op een of andere manier ‘gegeneerd’. Dit is ook Kaapstad. Het goede nieuws is dat de overheid investeert in ‘familyflats’. Traag maar zeker verdwijnen de hostels en worden ze vervangen door deze ‘flats’.
Onderweg naar die ‘informal settlements’ kwamen we nog een lokale delicatesse tegen: ‘Smileys’. Om het water uit je mond te laten verdwijnen: het zijn schapenkoppen. Ze liggen mooi tentoongesteld met vliegen gratis inbegrepen. Na een goeie kookbeurt schijnt het een ware lekkernij te zijn: alles wordt opgegeten, behalve tanden en botten. Smakelijk!

In een van de ‘huizen’ in de ‘informal settlement buurt’ werden we verwelkomd door een groepje mannen die gezellig bier aan het drinken waren. Een grote fles (het heeft meer iets van een emmer) wordt boordevol gevuld en doorgegeven in de kring. Het bier is zelf gebrouwen (door de vrouwen), heeft een heel laag alcoholgehalte, en het schuim dat er op ligt, had iets mee van zeeschuim. Hoewel we meer onder de indruk waren van de lokale bevolking, de huisvesting, de gewoonten en de sfeer, konden we toch nog van de smaak van het slokje bier genieten.
Onze laatste stop was een bezoek aan de ‘traditional healer’. We gingen naar binnen in een donkere container, vol met schedels, dierenhuiden, kruiden, haren, beenderen, … en alles wat m’n ogen niet hebben kunnen capteren door de paardenharen die over m’n hoofd slingerden. De ‘traditional healer’ begon z’n uitleg (nadat hij met alle moeite een dierenvacht op z’n hoofd had gezet en ons gezegend had met die paardenharen) met een zware diepe stem, tussendoor een vreemde lach en een onverstaanbare uitleg volgde. Waar zijn we nu beland? Wat moeten we hiervan denken? Op z’n minst een speciale ervaring!

Met een hoop nieuwe ervaringen op zak eindigde onze tour aan het lokale
taxibussenstation. We hadden kennis gemaakt met een nieuwe wereld. Een wereld die vaak met de vinger wordt gewezen en die de sticker ‘onveilig’ meedraagt. “Zouden we ons fototoestel wel meedoen?”, “Zorg dat je je rugzak goed bijhoudt”, “Wees toch maar heel voorzichtig!”, … Hoewel voorzichtigheid niet licht genomen moet worden, hebben wij ons geen moment onveilig gevoeld. MC leerde ons zijn gemeenschap op een andere manier kennen. Een levendige gemeenschap, een achteruitgestoken gemeenschap, een voor velen onbekende gemeenschap, een inspirerende gemeenschap, … We kunnen nog zoveel van elkaar leren, als iedereen maar een beetje openstaat voor elkaar …